Inspiratie en inkijkjes bij de nieuwe kerndoelen en examenprogramma's Nederlands en moderne vreemde talen

Redactie Geplaatst op 28 april 2025 Artikel

Levende Talen Magazine maakte deze maand een special over de vakvernieuwing van Nederlands en moderne vreemde talen. Deze uitgave staat nu online: Levende Talen Magazine. Hieronder lichten we een drietal artikelen uit die zeer de moeite waard zijn om verder te lezen.


Nieuwe domeinen taalbewustzijn en cultuurbewustzijn een verrijking

Waar zit de vernieuwing ten opzichte van de huidige examenprogramma's voor de moderne vreemde talen? Met deze vraag interviewde Johan Graus, hoofdredacteur van Levende Talen Magazine, leraar Wouter de Jong, lerarenopleider Manon Reiber-Kuijpers en één van de leden van de vakvernieuwingscommissie moderne vreemde talen, Sebastiaan Dönszelmann. Wat is hun visie op de keuze om in de nieuwe concepteindtermen de nadruk te leggen op taalbewustzijn en cultuurbewustzijn, en minder op wat traditioneel de kern van het vreemdetalenonderwijs is: de taalvaardigheid?

Uitgelicht:

  • De twee nieuwe domeinen taalbewustzijn en cultuurbewustzijn en het voorkomen van de eenzijdige focus op vaardighedenonderwijs.
  • Hoe vaardigheden, taal- en cultuurbewustzijn samenhangen en in hoeverre dit verrijkend kan zijn voor leerlingen, en wat de randvoorwaarden zijn om het voor alle leerlingen haalbaar aan te bieden.

Concluderend:

Dönszelmann onderschrijft dat er in de realisatie van het nieuwe eindexamenprogramma veel aandacht moet zijn voor de randvoorwaarden. ‘Zorgvuldige invoering en ruimte voor samenwerken en samen leren zijn cruciaal voor deze aanpassingen. Maar laten we niet vergeten dat dit een kans is om ons onderwijs, dat eigenlijk verankerd is in de jaren tachtig van de vorige eeuw, toekomstbestendig te maken. Als je het onderwijs wilt verbeteren, kun je aan allerlei knoppen draaien, maar de krachtigste is die van het examenprogramma. Dat hebben we geprobeerd te doen. Laten we deze kans grijpen – nu de vakken er nog zijn.’

Lezen: Weergave van Van visie naar verwezenlijking: Nieuwe examenprogramma’s voor de vreemde talen


Uitzicht op de praktijk van het vak Nederlands – niks is te gek!

Auke Abma en Mara Rooijmans bieden in dit artikel uitzicht op de praktijk van het vak Nederlands. Beide leraren zijn op vmbo, havo en vwo aan de slag gegaan en leggen de nadruk op creatief taalgebruik als centraal element in de conceptkerndoelen en -eindtermen. Zij bieden in hun artikel concrete lesvoorstellen waarin die als leerdoelen aan de orde komen.

Uitgelicht:

  • Uit een module over het Nederlandse lied een voorbeeld, waarbij leerlingen zelf verschillende liedjes schrijven waaronder een ballade;
  • Of in een module over reclame, met als onderzoeksvraag wat een reclame overtuigend maakt om vervolgens zelf een reclametekst te ontwikkelen;
  • Of aan de hand van het thema 'Helden en Schurken', waar niet alleen teksten van Koos Meinderts worden gelezen maar ook die van psycholoog Zimbardo;
  • Of door het vertalen van een songtekst naar een dialect of streektaal.

Concluderend:

Met voorbeelden uit hun praktijk laten Auke en Mara zien dat het integreren van verschillende kerndoelen en eindtermen goed te doen is. Tip: start met een thema of genre waar je een leerdoel aan koppelt en probeer daarna te bepalen met welke vaardigheden en kerndoelen of eindtermen je daar kan komen. Door creatief taalgebruik in je lessenserie te betrekken vergroot je bovendien het plezier in het schoolvak Nederlands en leer je leerlingen creatiever te denken.

Lezen: Weergave van Creatief leren schrijven bij Nederlands: Aan de slag met de nieuwe kerndoelen en eindtermen

Enthousiasme over de inhoudelijke rijkdom van de programma’s

Robert Chamalaun, Ramon Groenendijk, Liselore van Ockenburg en Twan Robben zijn in gesprek gegaan met drie leraren die niet betrokken waren bij de ontwikkeling van de nieuwe kerndoelen en examenprogramma's Nederlands. Ze spraken Sabine van Heesch, Jojanneke Sengers en Joyce Römkens, die positief zijn over de nieuwe invulling.

Uitgelicht:

  • Meer spreekvaardigheid is goed voor de aansluiting op het mbo. 'Laten we hier echt werk van maken'
  • Mogelijkheden om taalkunde in te zetten via de eindterm over het reflecteren op effect van keuzes in taalgebruik. 'Dat kan bij mondeling taalgebruik, bij zakelijk én bij creatief schrijven.'
  • De nadruk op het belang van lezen, hoewel het aantal werken wellicht een uitdaging is. Maar positief is het toestaan van vertalingen. 'Als aanvulling!'

Concluderend:
Zijn leraren Nederlands klaar voor deze veranderingen? Ondanks het feit dat geïnterviewden positief zijn over de inhoudelijke verdieping van het programma, zal er ook zorg en aandacht moeten worden besteed aan voorlichting, bijscholing en ondersteuning van docenten Nederlands en de lerarenopleidingen. Ook van uitgeverijen en methodemakers wordt het nodige gevraagd. Al met al ligt er een mooie uitdaging voor de vakvereniging samen met leraren in het land.

Lezen: Weergave van Het schoolvak Nederlands: In gesprek over vakvernieuwing

Na verschijnen van bovenstaand artikel is inmiddels een herziene versie 2025 definitieve conceptkerndoelen Nederlands beschikbaar, die aan OCW is aangeboden voor het wetgevingstraject. Deze versie is hier te bekijken en scholen kunnen hier al mee aan de slag. Voor de conceptexamenprogramma Nederlands is het nog niet zover, die gaan nu eerst in schooljaar 2025-2026 de fase van beproeven in met de scholen, benieuwd hoe deze conceptexamenprogramma’s eruitzien? Bekijk hier de laatste versie.

wil je dit delen?

blijf op de hoogte

Altijd als eerste op de hoogte van de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan voor onze automatische updates. Je ontvangt dan een mail als wij een nieuwsbericht plaatsen.

Aanmelden updates

* zijn verplicht
Leergebieden